شپش یک حشره موذی و انگلی خونخوار است که بیشتر در موی سر و بدن انسان و درز لباس زندگی میکند و از خون انسان تغذیه مینماید، بهمین دلیل ایجاد خارش نموده و ممکن است با ایجاد خراش در ناحیه آلوده میکروبها وارد پوست شوند و بدنبال آن عفونتهای پوستی و از جمله زردزخم ایجاد شود.
به تخم شپش رشک میگویند که سفید رنگ بوده و به دیوار موها میچسبد. هر شپش ماده بالغ برای تولید مثل در ماه تعداد 300-250 تخم میگذارد و بعد میمیرد. شپش سر لابلای موها و بر روی پوست سر مخصوصاًناحیه پشت گوش و پشت سر زندگی میکند. شپش سر در کودکان سنین دبستان شایعتر است ولی در همه گروههای سنی ممکن است دیده شود. سن، جنس، نژاد، وضعیت اقتصادی، اجتماعی بر شدت شیوع آلودگی دخالت دارد و تاثیر میگذارد.
شپش تن بر روی بدن زندگی نموده و ایجاد خراش و خارش میکند که در اثر آلودگی میتواند منجر به عفونت گردد. شپش بدن به تغییرات درجه حرارت حساس میباشد بطوریکه درجه حرارت بیش از 40 درجه سانتیگراد را نمیتواند حل کند.
راههای انتقال آلودگی:
- انتقال شپش از فرد آلوده به شخص دیگر در اثر تماس مستقیم
- تماس با اشیاء آلوده مثل حوله، شانه، کلاه، روسری، مقنعه، رختخواب، بالش و … که در واقع تماس غیر مستقیم میباشد.
بیماریهایی که از طریق شپش به انسان منتقل میشوند کدامند؟
عبارتند از بیماری تیفوس، زردزخم، طاعون و تب راجعه
طریقه درمان:
طرز استفاده از شامپو گامابنزن (لیندان) 1 درصد
موها را خیس میکنید سپس دو قاشق غذاخوری از شامپو را روی موها ریخته و طوری ماساژ دهید که به ریشه موها و پوست سر مالیده شود. بعد اجازه دهید به مدت 5-4 دقیقه شامپو روی سر بماند سپس با شانهای که به سرکه آغشته شده موها را شانه زده تا رشکها از موها جدا شوند و بعد سر را شسته و خشک نمایید لازم است یک هفته بعد الی 10 روز بعد این کار تکرار شود.
طرز استفاده از لوسیون پرمترین 5/0 درصد
برای این منظور موها را شستشو داده و خشک نمایید آنگاه لوسیون را روی موها مالیده و ماساژ دهید تا به پوست سر برسد. بعد اجازه دهید به مدت 12-8 ساعت بماند سپس با شانه آغشته به سرکه موها را شانه زده تا رشک جدا شود و موها را شستشو داده و خشک نمایید. لازم است یک هفته تا 10 روز بعد نیز این کار تکرار شود. برای درمان آلودگی به شپش تن، دارو باید از گردن به پائین به تمام نقاط بدن مالیده شود و بعد از 24-12 ساعت بدن را شستشو دهید.
روش کنترل و پیشگیری:
- رعایت بهداشت فردی و استحمام حداقل هفته ای یکبار
- آموزش بهداشت عمومی به دانشآموزان و اولیاء و تمیز نگه داشتن محیط زندگی
- شانه زدن موها در هوای آزاد روزی چند مرتبه
- شستن و اطو کشیدن لباسهای آلوده و یا جوشانیدن آنها به مدت نیم ساعت
- عدم استفاده از وسائل شخصی دیگران (برس، شانه، روسری، مقنعه، کلاه و لباس و …)
- از بین بردن رشک و شپش در لباسها و وسایل شخصی مبتلایان بطور همزمان
- رفع آلودگی از همه افراد خانواده بطور همزمان
- بیماریابی و گزارش سریع موارد آلوده به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی
نکته مهم:
درمان در آلودگی شپش حتماً باید بصورت جمعی و همگانی باشد زیرا اگر فرد درمان هم بشود در صورت تماس با فرد آلوده یک یا دو هفته بعد مجدداً مبتلا میگردد.
کودکان آلوده به شپش اغلب دچار بیقراری میشوند.